تقسیم بندی انواع بویلر روش های متفاوتی دارد برای طبقه بندی آنها میتوان به روشهای مختلفی اشاره کرد. اساس تقسیم بندی انواع بویلر شامل مواردی میباشد که در ادامه به شرح هریک از آنها میپردازیم.
انواع بویلر از نظر سیال داخل آنها
در این روش دیگها به انواع روغنی (مانند دیگهای صنعت سیمان و صنایع غذایی)، آب گرم، آب داغ، دیگ بخار و… تقسیم بندی میشوند.
از نظر جنس
انواع بویلر براساس جنس ساخته شده به دو دسته تقسیم بندی میشوند:
• چدنی
• فولادی
از نظر تعداد مسیر عبور دود
بویلرها بر حسب تعداد مسیری که گازهای ناشی از احتراق طی میکنند تا وارد دودکش شوند به چند دسته تقسیم میشوند:
1. تک پاس
2. دوپاس
بویلر های تک پاس به چه صورت هستند؟
نسل اول بویلرهای ذغال سنگ سوز لوکوموتیوهای بخار از این نوع بودهاند که در آنها گازهای ناشی از احتراق طی میکند و بعد وارد دودکش میشود. این نوع از بویلرها دیگر ساخته نمیشوند.
بویلر های دو پاس به چه صورت هستند؟
ین نوع بویلر برای تولید آب گرم مورد استفاده قرار میگیرد. گازهای ناشی از احتراق مسیر دیگ را دو بار طی میکنند و بعد وارد دودکش میشوند.
کوره برگشتی
گازهای ناشی از احتراق مسیر کوره را دو بار طی میکنند و سپس به پاس لوله ها منتقل شده و به سمت دودکش حرکت میکند. راندمان بویلرهای کوره برگشتی از بویلرهای دو پاس بیشتر است.
سه پاس
در تقسیم بندی انواع بویلر این نوع بویلر هم برای تولید آب گرم و هم بخار مورد استفاده قرار میگیرد. گازهای ناشی از احتراق مسیر دیگ را سه بار طی میکنند و بعد وارد دودکش میشوند.
چهار پاس
دیگهای ۴ پاس صرفاً برای تولید بخار در تناژ بالا تولید میشوند. گازهای ناشی از احتراق مسیر دیگ را چهار بار طی میکنند و بعد وارد دودکش میگردند.
در ظرفیت های مشابه سطح تبادل حرارت و در نتیجه راندمان دیگهای چهارپاسه بیشتر از سه پاسه و سه پاسه نیز بیشتر از دیگهای دو پاسه است. اگرچه راندمان حرارتی دیگهای چهار پاسه از بقیه بیشتر است ولی نوع سوخت و شرایط عملکردی دو محدودیت مهم بر سر راه استفاده از این دیگها است.
برای مثال اگر از سوختهای سنگین در این دیگها استفاده شود انتقال حرارت از محصولات احتراق زیاد خواهد شد و ممکن است دمای دود خروجی از دیگ به زیر دمای شبنم اسید برسد و این باعث خوردگی دودکش و حتی دیگ میشود. همچنین این دیگها بیشتر تحت تأثیر تنشهای حرارتی می باشند.
از لحاظ تماس انتهای محفظه احتراق
تقسیم بندی انواع بویلر از لحاظ تماس انتهای محفظه احتراق :
1. وت بک WetBack
2. درای بک DryBack
تفاوت دیگ بخار wet back و dry back چیست ؟
اگر بین انتهای محفظه احتراق و انتهای دیگ، آب قرار گرفته باشد (آب واسطه بین محفظه احتراق و انتهای دیگ باشد) دیگ عقبتر (وت بک) wet back نامیده میشود. ولی اگر به جای آب دیوار نسوز قرار گرفته باشد،دیگ عقب خشک (درای بک) dry back نامیده میشود.
امروزه برتری دیگهای عقبتر نسبت به عقب خشک از جمله راندمان حرارتی بالاتر، تنشهای حرارتی کمتر و نیاز به نگهداری کمتر باعث شده که ساخت دیگهای عقب خشک مگر در سایزهای کوچک تقریباً منسوخ گردد.
بر اساس سوخت مصرفی
دیگ ها میتوانند با سوخت های مختلف کار نمایند. مهمترین سوختهای مصرفی در دیگها گاز و گازوئیل و مازوت هستند که البته در دیگهای آب گرم از سوخت مازوت به ندرت استفاده میشود.
بر اساس جریان آب
جریان آب و گازهای احتراق در دیگها میتواند به اشکال مختلفی انجام گیرد.
1. لوله دودی: در این نوع از دیگها گازهای احتراق درون لوله و آب گرداگرد محیط حرارتی قرار دارد. دیگهای فولادی آب گرم و دیگهای بخار تا فشار ۳۷۵psi از این نوع هستند.
2. لوله آبی: بر عکس حالت قبلی، آب در داخل لوله بوده و گازهای احتراق گرداگرد آن قرار دارند. مهمترین کاربرد این نوع دیگ در تولید بخار فشار قوی است؛ زیرا چنانچه بخواهیم بخار فشار قوی را از طریق دیگ لوله دودی تولید کنیم تنش زیادی به بدنه دیگ وارد میشود و در نتیجه به ضخامت بسیار زیادی احتیاج است.
