دسته بندی روش های سرویس و نگهداری دیگ بخار
سرویس های روزانه دیگ بخار
۱. شیر ورودی آب به داخل شیشه آب نما را ببندید و شیر تخلیه آن را باز نمایید. بخار باید به سرعت از شیشه ها عبور نماید اجازه دهید برای ۲۰-۱۵ ثانیه بخار خارج شود. شیر تخلیه آب نما را ببندید و شیر ورودی آن را باز کنید. آب باید به سرعت وارد شیشه آب نما گردد. چنانچه این عمل به کندی انجام شود یکی از مجراها مسدود شده که باید در اولین فرصت رفع اشکال شود.
۲. شیر تخلیه دیگ بخار را باز کنید و اجازه دهید تخلیه برای مدت چند ثانیه انجام شود. (این عمل جهت کاستن از املاح موجود در آب صورت می‌گیرد)
۳. در صورت کثیف بودن شیشه بازدید شعله در قسمت عقب دیگ میبایست تمیز گردد.
۴. شعله کم (low) و شعله زیاد (High) را بازدید نمایید.
۵. فنجانک (cup در دیگ های بزرگ) و نازل (Nozzle در دیگ های کوچک) مشعل به صورت روزانه توسط پارچه و پارافین و یا گازوئیل تمیز شود.
توجه: برای انجام موارد فوق به هیچ وجه از ابزار برنده و یا نوک تیز استفاده نشود زیرا در صورت تکرار نازل یا فنجانک از تعادل خارج شده و باید آنرا تعویض نمود.
۶. اجزای مشعل را باید تمیز نگه داشت. روغن های نشت شده را به طور روزانه پاک نموده و محل نشت نیز باید آب بندی گردد. ادامه چرخش شیر تا انتها به مدت ۱۰ ثانیه پاکسازی مجرای بخار را انجام دهید با چرخش عکس عقربه ای ساعت به حالت نرمال برگردید.
سرویس هفتگی دیگ بخار
۱- در حالتی که مشعل روشن است با حضور مسئول تأسیسات دیگ بخار کلید پمپ تغذیه آب را روی حالت خاموش قرار داده و بگذارید در اثر تبخیر، سطح آب پایین رود تا به علامت کم آبی روی شیشه آب نما برسد. در این وضعیت، باید مشعل خاموش شده و چراغ مربوط به سطح آب کم (low water level) روشن و زنگ خطر شروع به کار نماید. توسط کلید مربوطه زنگ را قطع و اجازه دهید آنقدر بخار خارج گردد تا به سطح آب خیلی کم (Extra) برسد. در این لحظه چراغ مربوط به سطح آب خیلی کم روشن شده و آژیر شروع به کار می‌کند. صدای آژیر را توسط کلید مربوطه قطع و پس از اینکه مراحل به خوبی کنترل شد پمپ تغذیه آب را روشن و آبگیری را کامل کرده و مشعل را روشن نمایید. این مراحل جهت اطمینان از عملکرد سیستم کنترل آب انجام میشود. دیگ نمیبایست مدت زیادی در حالت کم آبی بسیار (Extra low water level) باقی بماند.
۲- تجهیزات هشدار دهنده دیگ از قبیل زنگ ها و لامپ ها را کنترل نمایید.
۳- چنانچه در مراحل فوق اشکالی مشاهده شد سریعاً جهت رفع آن اقدام و درصورت عدم موفقیت با شرکت سازنده تماس حاصل فرمایید.
۴- صافی پمپ تغذیه را کنترل نموده و در صورت نیاز آن را تمیز نمایید.
۵- وقتی که مشعل در حال کار می‌باشد چشم الکتریکی را از جای خود خارج کنید شعله باید بلافاصله قطع و چراغ اخطار روشن شده و آژیر شروع به کار نماید. بدین ترتیب مدار کنترل شعله بررسی می‌گردد.
۶- چشم الکتریکی را با پارچه ای نرم و تمیز پاک کرده و در جای خود قرار دهید.
۷- الکترودهای جرقه زن و فنجانک سوخت و یا نازل را کنترل و در صورت مشاهده رسوب تمیز نمایید.
۸- اتصالات دمپر هوا و سوخت را کنترل نمایید.
سرویس ماهانه دیگ بخار
۱- یاطاقان های پروانه دمنده را گریس کاری کنید.
۲- موتورهای الکتریکی را طبق دستورالعمل کارخانه سازنده روغن کاری نمایید.
۳- پمپ تغذیه را از نظر نشت و یا ایجاد سر و صدا بررسی کنید.
۴- صافی سوخت را بازدید کرده و در صورت نیاز با گازوئیل شستشو نمایید.
۵- صافی پمپ آب را باز کرده و درصورت لزوم رسوب ها و گرفتگی احتمالی آن را رفع و صافی را کاملاً تمیز نمایید.
۶- کلیه اتصالات و شیرها را از نظر نشت کنترل کرده و در صورت اشکال آن ها را رفع نمایید.
سرویس فصلی دیگ بخار
۱- مشعل را کاملاً تمیز کرده و از نظر نشت کنترل کنید.
۲- لوله های پاس ۲ و ۳ را (درصورت وجود دوده در لوله) توسط برس مخصوص تمیز نمایید.
۳- با رعایت کلیه نکات ایمنی دریچه های آدم رو و دست رو را باز کرده داخل دیگ را از نظر رسوب و زنگ زدگی به صورت کامل بازدید نمایید. باید در نظر داشت که حداکثر زمان تمیزکاری لوله ها و سرویس و نگهداری دیگ بخار از سه ماه تجاوز ننماید چون با تمیز نگه داشتن لوله ها بازدهی دیگ بیشتر خواهد شد. چنانچه سطوح لوله برای مدت طولانی تمیز نشود علاوه بر پایین آوردن ظرفیت اسمی دیگ عمر لوله ها هم کاهش می‌یابد.
تمیزکاری و خاموش کردن بویلر
روش های تمیزکاری دیگ بخار
با باز کردن درب جعبه دودهای جلو و عقب دیگ، می توان به تمام لوله ها دسترسی پیدا کرد. از جلو دیگ با برس مخصوص داخل لوله ها را از رسوب و دود پاک کنید. رسوب و دوده معمولاً در پشت دیگ جمع می شود. دوده و رسوب مربوط به گذر لوله ها در محفظه برگشت و دوده گذر سوم لوله ها در جعبه دود عقبی تجمع می یابد. این رسوب های دوده ای را به سادگی می توان از بین برد. با برداشتن درب انتهای محفظه برگشت می توان به درون آن راه یافت و دوده یا رسوب آبی دوده ای را که در آن جمع شده اند بیرون آورد و کاملاً پاک نمود. هنگام نصب مجدد درب های جلو و عقب از آب بندی آنها اطمینان حاصل نمایید و اگر به اتصالات صدمه ای رسیده آنها را تعمیر و تعویض نمایید.
روش خاموش کردن دیگ بخار برای مدت کوتاه
جهت خاموش نمودن دیگ بخار برای مدتی معین و حداکثر تا یک شیفت کاری می توان به یکی از دو طریق زیر عمل نمود:
۱- شیر خروجی بخار دیگ را بسته و مشعل و پمپ تغذیه را روی حالت خودکار بگذارید. با این روش در طول این مدت فشار داخل دیگ حفظ شده و آماده شیفت بعدی می باشد. با توجه به اینکه در این حالت کارکرد دیگ بخار بدون حضور مسئول و ناظر انجام می گیرد، لازم است این امر را با شرکت بیمه در میان بگذارید تا آنها روش شما را تأیید نمایند در این حالت لازم است قبلاً از عملکرد درست سیستم ها اطمینان کامل حاصل شده باشد.
۲- شیر خروجی بخار را بسته پمپ تغذیه را در حالت دستی قرار دهید و سطح آب را تا بالاترین نقطه شیر آب نما بالا ببرید. این عمل به منظور جبران انقباض حاصل از پایین آمدن دما و فشار صورت می گیرد. پمپ را خاموش کرده و بگذارید مشعل در بالاترین فشار تنظیم شده خاموش گردد. کلید پمپ تغذیه و کلید مشعل را روی حالت خاموش بگذارید.
وقتی مشعل متوقف شد آن را باز کرده و در حالی که فنجانک سوخت (cup) گرم است آن را تمیز نمایید. اگر این کار در حالت گرم انجام نگیرد تشعشع و حرارت حاصله باعث خشک شدن و جمع شدن رسوب کربن روی فنجانک سوخت خواهد شد. شیر آب را ببندید.
چنانچه در طول این مدت فشار دیگ پایین بیاید این کار از ورود آب به داخل دیگ جلوگیری می کند. در شروع به کار بعدی قبل از شروع شدن دیگ حتما شیر تغذیه آب را باز نمایید. شیشه های آبنما و سطح آب را کنترل کنید و چشم الکتریکی و شیشه دریچه دید شعله در عقب دیگ را تمیز نمایید.
روش خاموش کردن دیگ بخار برای مدت طولانی
جهت خاموش کردن دیگ بخار برای مدت طولانی می توان به یکی از دو روش زیر عمل نمود:
۱- روش خشک کردن دیگ
در هنگام سرویس دیگ بخار وقتی دیگ را خاموش نمودید لوله ها، صفحه لوله ها(tube plates)، کوره و تمامی سطوحی را که با حرارت و گاز احتراق تماس دارند باید از دوده های حاصل از سوخت تمیز نمود و بعد از تخلیه بخار و نیم گرم شدن دیگ، آب دیگ بخار را تخلیه کرده و دریچه های آدم رو، دست رو و لایروبی را باز نموده و گل و لای، رسوب و جرم ها را خارج و داخل دیگ را کاملاً تمیز کنید.
بایستی سعی شود که داخل دیگ کاملاً خشک شده و رطوبت آن تا حد امکان گرفته شود. شناورهای کنترل کننده سطح آب را بیرون آورده و محفظه آنها را از رسوب و پوسته های زنگ تمیز و خشک نموده و دوباره نصب نمایید. شیرهای خروجی هوا و تخلیه دیگ و تخلیه بخار را باز کنید. با به کار بردن مواد شیمیایی مناسب می توان دیگ را در حالت خشک نگهداری نمود. در طول مدت خاموشی دیگ بایستی در هر هفته دو یا سه بار موتورها را بچرخانید تا محور آنها به مدت طولانی در یک وضعیت نماند.
۲- در وضعیتی که دیگ آبگیری شده باشد
اگر قبل از سرویس دیگ بخار دیگ آبگیری شده باشد آن را خاموش کرده و سعی نمایید که حباب های داخلی وجود نداشته باشد. آب دیگ باید هر هفته یک بار آزمایش شود و مواد شیمیایی ذخیره برای تصفیه آب در تمام مدت جهت جلوگیری از اکسیداسیون تزریق شود.
خروج دیگ بخار از حالت سرویس دهی
به منظور خروج دیگ بخار از حالت سرویس دهی انجام مراحل زیر الزامی ست:
۱- تغییر وضعیت کنترل کننده‌ها:
وضعیت کنترل کننده‌های فشار اصلی دیگ بخار، احتراق هوا و سوخت باید از حالت اتوماتیک به حالت دستی تغییر پیدا نماید. این کار به دو منظور انجام می شود:
الف) حذف دخالت کنترل کننده اصلی فشار بخار، در حالتی که کنترل کننده اصلی، کنترل خود را روی فشار خطوط اصلی بخار در مورد دیگ های بخاری که هنوز در سرویس هستند، ادامه می‌دهد.
ب) با توجه به اینکه طراحی ابزارهای دقیق و کنترل کننده ها با توجه به ظرفیت دیگ بخار انجام می شود، در مواردی که دیگ بخار با ظرفیتی کمتر از مقدار تعیین شده کار می کند، ممکن است این ابزار قابل اعتماد نباشند.
۲-کم کردن میزان بخارساز دیگ بخار:
میزان بخارساز دیگ بخار را به آرامی کم نموده تا به کمترین حالت ممکن آن برسد. با کم کردن تعداد مشعل ها و تنظیم هوای احتراق، بخار ساز به آرامی کاهش پیدا می‌کند. به این نکته توجه کنید که فشار پایین سوخت، ممکن است باعث خاموشی مشعل ها شود، به همین دلیل باید در فشاری مشخص یک یا چند مشعل را خاموش نموده و سوخت بقیه مشعل ها، در فشار بالا قرار گرفته باشد.
۳- تمام مشعل ها خاموش شود:
در زمان خاموش کردن مشعل‌ها، باید شیرهای مسیر تخلیه که در خط لوله گاز به منظور تخلیه گاز قرار گرفته اند، به بیرون باز باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مشعل و مدیریت انرژی مشعل ها، می توانید فیلم آموزشی مدیریت انرژی مشعل ها در دیگ بخار و دیگ آبگرم و موتورخانه ها را همین حالا تماشا کنید
۴- لوله های سوخت گازی بسته شود:
این عمل برای جلوگیری از ورود سوخت به کوره، در هنگام خارج شدن از سرویس می‌باشد.
۵- تخلیه دیگ بخار:
با کم شدن فشار دیگ بخار تا حدود ۱۰-۲۰ اتمسفر، شیر تخلیه باز می شود. وقتی درجه حرارت گاز خروجی کوره به کمتر از ۱۰۰ درجه فارنهایت برسد، با کمک شیر تخلیه، ظرف جمع کننده لجن و شیرهای تخلیه کویل های دیواره، عمل تخلیه صورت می گیرد. برای اینکه مطالب بیشتری در زمینه نگهداری دیگ بخار بدانید، مقاله اپراتوری و نگهداری دیگ بخار بصورت صحیح را مطالعه فرمایید.
۶- کلیه خطوط لوله بخار بسته می شود:
در مسیرهایی که بخار یا آب داغ درون آن ها به داخل دیگ بخار باز گردانده می شود، تخلیه جزئی و به صورت پیوسته انجام می شود. در این مرحله، باید تمام تلاش ممکن برای جلوگیری از سوختگی یا خفگی را به کار برد.
اقدامات لازم بعد ازسر ریز شدن آب از دیگ بخار
وضعیت های اضطراری ناشی از سر ریز شدن آب از دیگ بخار بطور معمول نیازمند بازسازی و اصلاح دستگاه های واحد تولید بخار، بعد از فرونشستن سطح آب می باشد.قبل از اینکه دیگ سرریز شده مورد بهره برداری مجدد قرار گیرد ، پیش بینی های زیر باید به عمل آیند:
۱-شیرهای ایمنی: شیرها را تمیز ، روغنکاری ، بازرسی و آزمایش نمایید.لوله تخلیه را از نظر انسداد با گل و لای بازرسی نمایید.
۲- کلیدهای قطع سوخت بهنگام کم آبی : آنها را تمیز نموده واگر ضروری باشد دوباره سیم کشی نمایید.کلیدهای جیوه ای وکاونده ها را در صورت لزوم تعویض نمایید.سپس آنها را بازرسی وآزمایش نمایید.
۳-کنترل های حدی : آنها را تمیز ، بازرسی ، و سپس آزمایش نمایید.در صورت لزوم تعویض نمایید.
۴- دستگاه های حفاظت از شعله : آنها را تمییز ، بازرسی و سپس آزمایش نمایید و در صورت لزوم تعویض نمایید.
۵-موتورهای برق ، ترانسفورمرها ، رله ها و سیم کشی ها: موتورهای برقی باید تمیزشده و قبل از راه اندازی آزمایش شوند.لوله های حاوی سیم ، سیم کشی ها و رله ها باید توسط یک برقکار مجرب مورد بازبینی قرار گیرد.اجزاء خراب عوض شوند.عدم کاربرد روشهای ایمن در مورد استفاده از تسهیلات برقی می تواند به برق گرفتگی های کشنده و یا خسارات برقی از قبیل سوختگی و آتش سوزی منجر شود.
۶-مواد نسوز ، آجرکاری ها و عایق کاری ها :بعد از بازرسی و تعمیر ، کلیه اقلام باید قبل از آتش کردن دیگ بخار تا حد امکان خشک گردند.آتش کردن اولیه ، باید آرام و در فواصل زمانی کوتاه باشد تا به فرار تدریجی رطوبت آمدن از موادنسوز بکار رفته در دیگ به آن فشار وارد می سازد.
۷-بازرسی داخلی : دیگها ، از نظر داخلی باید بطور کامل بازرسی ، و هرگونه انباشتگی گل و لای و لجن تخلیه شود.
۸- راه اندازی :به محض اینکه دیگ بخار شروع به کار نمود ، موارد زیر باید انجام گیرد: آزمایش دستگاه های حفاظت از شعله ، کلیدهای قطع سوخت بهنگام کم آبی ، شیرهای ایمنی و کنترل های حدی.
۹-مراقبت: بعد از قرار گرفتن دیگ در وضعیت بهره برداری ، شروع به تهیه گزارش روزانه از آن نمایید. بطور مداوم عملکرد دستگاه های ایمنی و کنترل ها را پایش نمایید.جهت تمیز نمودن هر گونه نشت، شیشه آب نمای کثیف، اتصالات تخلیه آلوده به گل و لای و آلودگی های مشابه ناشی از سرریز شدن آب از دیگ بخار را بطور دقیق بازرسی نمایید.
خروج اجباری دیگ بخار از بهره برداری، بطور معمول باید بعنوان یک احتمال در نظر گرفته شود. اکثر واحدها، موقعیکه بزرگترین دیگ دچار خرابی پیش بینی نشده ای می شود، دارای دیگ کمکی نمی باشند.
در برنامه ریزی اضطراری باید یک انبار کافی از وسایل یدکی، از قبیل لوله ها، سرپوش ها، واشرهای آب بندی و قطعات مشابه که در تسریع تعمییرات کمک می کند، در نظر گرفته شود.
در تعمیرات کلی یک واحد کلیدی ممکن است کرایه یک دیگ در طول تعمیر واحد خسارت دیده، ضروری گردد. چنانچه مهندسین این واحدها برای چنین وضعیت ویژه ای، نصب لوله های آب، بخار آب و سوخت را برای دیگ کرایه ای از قبل برنامه ریزی نمایند، بطوریکه واحد کرایه ای بتواند بطور سریع به سیستم بخار کارخانه متصل گردد می توان زمان زیادی را صرفه جویی نمود.
برنامه های مطالعاتی باید گسترش یابند. اندازه واحد تولید بخار و تسهیلات موجود، بهترین روش کار را معین می کند. در واحدهای بزرگ این موضوع ممکن است شامل کلاس های دوره ای برای کارکنان بهره برداری تحت سرپرستی یک مدیر توانا باشد. در واحدهای کوچک این موضوع می تواند به مطالعه در خانه برای افراد علاقمند خلاصه شود.
موسسات متعددی با کادر مهندسان نیرو و بهره برداری موجود می باشند که در شهرهای بزرگ نمایندگی داشته و اهداف آنها فقط آموزشی است. بهره گیری از کارهای آموزشی و اجتماعی چنین گروه هایی توصیه اکید می شود.
هر سال مدیریت باید برنامه های آموزشی موجود برای کارکنان واحد تولیدی بخار را مرور نماید تا بتواند برنامه ای را که در رابطه با هدف مورد نظر بهترین است، انتخاب نماید. اکثر مهندسین واحد تولید بخار یا متخصصین نیروگاه اغلب در تمرینات خود رخدادهایی شبیه به وقایع غیر عادی واحد تولید بخار ؛ بوجود می آورند. این رویه عالی ترین روش آمادگی در برابر هرگونه حوادث احتمالی می باشد.
